Bolesław Ryziński – architekt, artysta plastyk – malarz, rzeźbiarz i fotografik, urodził się w 1952 roku w Polsce w Międzyzdrojach na wyspie Wolin. Od 1971 roku studiował na Wydziale Architektury  Politechniki Szczecińskiej, którą ukończył w 1977 roku, uzyskując tytuł magistra inżyniera architektury, po czym – chcąc poszerzyć swoje kompetencje i rozwinąć zainteresowania sztukami plastycznymi, podjął studia w Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku, gdzie w latach 1977-1980 studiował na Wydziale Form Przemysłowych.  Podczas studiów nauczał rysunku na Uniwersytecie Szczecińskim. Kilkakrotnie wyjeżdżał z Polski do Paryża, gdzie w latach 1973-1975 w paryskiej dzielnicy Montmartre, zarobkowo malował portrety. W roku 1980 wyemigrował do Stanów Zjednoczonych.

Tutaj w latach 1980-1983 jako Projektant pracował w firmie architektonicznej Skidmore, Owings & Merrill Architects w Nowym Jorku. Po trzech latach doświadczenia zawodowego, w 1983 roku otworzył studio architektoniczne Allon, Ryzinski, Architects, New York – w którym zatrudniony był jako Partner do 1988 roku. W latach 1988-1993, pracował jako Partner już we własnym biurze: Ryzinski, Walker, Architects, z siedzibą w Nowym Jorku. W latach 1993-1995, jako Construction Manager pracował w Arabii Saudyjskiej. Po powrocie do USA w 1995 roku otworzył firmę budowlaną ABR Construction Inc z siedzibą w Nowym Jorku, w której jako Partner pracował do 2012 roku. W 2013 roku, również w Nowym Jorku powołał do życia ABR Builders LLC, w której jako Partner pracował do 2021 roku, zaś obecnie pracuje w Solid Core Construction LLC w San Juan.

Bolesław Ryziński należy do pokolenia polskich twórców, którzy swoje kariery zawodowe i artystyczne, po ukończeniu studiów w Polsce Ludowej, rozwinęli w swoich nowych ojczyznach, opuszczając rodzinny kraj – czy to z powodów politycznych czy z racji na mizerię ekonomiczną socjalistycznego, satelickiego państwa tzw. bloku wschodniego, ściśle wówczas kontrolowanego przez Związek Sowiecki. Poważy sukces w zakresie realizacji architektonicznych za Oceanem, nie przeszkodził artyści w rozwijaniu jego plastycznego talentu. Obok deski kreślarskiej, jednakowo ważna była i jest dla Ryzińskiego jego pracownia plastyczna – gdzie powstają zarówno intymne prace fotograficzne, jak i przestrzenne formy rzeźbiarskie wykonane w drewnie. Jego rzeźby są konsekwencją długiego procesu dochodzenia do ostatecznej formy – którą artysta jakby na nowo przywraca/odkrywa dla widza w drewnie z jego naturalnie uformowanych kształtów. „Przyciągany do piękna zbutwiałych drzew, Bolek stara się ujawnić złożoność, tajemnicę i elegancję każdego znalezionego drzewa, a tym samym ożywić i przedłużyć niezwykłe życie drzewa. Rzeźbiąc unikalne korzenie, blizny i tekstury każdego drzewa, ujawnia jego bardziej dyskretną, skrytą i dynamiczną naturę”[1]. Dzięki pozaarchitektonicznemu zaangażowaniu w twórczość plastyczną (i to na wielu polach) Bolesław Ryziński, jakby niepostrzeżenie – w naturalny sposób – swoimi dokonaniami w zakresie zwłaszcza fotografii, rzeźby i szeroko rozumianym realizacjom przestrzenno-scenograficznym, wchodzi w obszar zainteresowania nie tylko badaczy obserwujących dokonania polskich architektów tworzących na emigracji, ale także historyków sztuki, rejestrujących i wyławiających z cienia nierozpoznania – poczynania twórcze polskich artystów w szeroko pojmowanej plastyce (malarstwie, rzeźbie, fotografii i nowych mediach).

„Sztuka polska” i  „sztuka w Polsce”: dwa światy, jedna sztuka

Sztuka polska, powstała poza krajem po 1939 roku, w tym dokonania artystyczne polskich artystów plastyków w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej, jako ważna część składowa polskiej kultury artystycznej, ciągle nie jest obecna w opracowaniach poświęconych historii sztuki polskiej XX i XXI wieku. W żadnej z dotychczasowych syntez z zakresu historii sztuki, jakie ukazały się w Polsce do 2017 roku, nie podjęto próby zespolenia ze sobą zjawisk artystycznych powstałych w Polsce powojennej z osiągnięciami twórczymi (w zakresie plastyki) powstałymi na emigracji[2]. Stąd też, w literaturze przedmiotu zasadniczo funkcjonuje (z małymi wyjątkami niewielu nazwisk artystów, którzy w tych opracowaniach są zaledwie wspominani) jednostronny obraz polskiego dorobku artystycznego w zakresie sztuk plastycznych, ograniczony do terytorium Polski po 1945 roku. Jeszcze do niedawna jednostkowe inicjatywy badawcze i publikacyjne, to było ciągle niewiele w stosunku do potrzeb, zwłaszcza w obliczu gaśnięcia emigracji powojennej – tak na kontynencie europejskich jak i w innych regionach globu[3]. O 1989 roku najsilniejszym ośrodkami badawczymi polskiej sztuki współczesnej poza granicami kraju są: Polski Instytut Studiów nad Sztuką Świata, kierowany również historyka sztuki prof. dr. hab. Jerzego Malinowskiego[4] oraz jedyna w strukturach uniwersyteckich w Polsce Katedra Historii Sztuki XX wieku w Europie Środkowej i na Emigracji (w latach 2010-2022 jako Zakład Historii Sztuki i Kultury Polskiej na Emigracji)[5] kierowana przez prof. dr. hab. Jana Wiktora Sienkiewicza w ramach Instytutu Historii Sztuki Wydziału Sztuk Pięknych UMK.

Polscy artyści plastycy i architekci w Stanach Zjednoczonych

Do pierwszych lat XXI wieku, najmniej rozpoznane były w polskiej literaturze pozaeuropejskie środowiska artystyczne – zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej, w Kanadzie i w krajach Ameryki Południowej. Wynikało to z faktu, iż między innymi zastane w połowie XX wieku kręgi polonijne w USA nie miały własnych szkół, pracowni, związków artystycznych i wystawienniczych. Niemniej jednak, na początku lat 70. XX wieku, Szymon Bojko – wybitny historyk sztuki, rozpoczął w Stanach Zjednoczonych prace nad odtworzeniem mapy obecności polskich artystów w historii sztuki i kultury Stanów Zjednoczonych. Ale dopiero w 2007 roku, otrzymaliśmy niezwykle cenną – właściwie bazową – książkę pióra Bojki, pt. Z polskim rodowodem. Artyści polscy i amerykańscy polskiego pochodzenia w sztuce Stanów Zjednoczonych w latach 1900–1980[6]. Odtworzenie przez historyka sztuki z Polski, panoramy zjawisk artystycznych obejmującej historię osiemdziesięcioletniej obecności polskich plastyków w amerykańskiej kulturze artystycznej, nie było zadaniem łatwym. Warto uświadomić, iż pierwsza XIX-wieczna generacja twórców polskiego pochodzenia w Ameryce Północnej obejmowała emigrantów polskich z trzech zaborów: pruskiego, austriackiego i rosyjskiego. Ze względu na różnice kulturowe w zaborach, nie stanowili oni w USA jednorodnego środowiska. A byli to niejednokrotnie artyści, którzy zyskali najwyższe uznanie i należą do największych twórców w historii kultury amerykańskiej, jak chociażby rodzina Styków[7]. Ale dopiero, zintensyfikowane badania naukowe po 2000 roku, zaczęły przynosić owoce, w postaci opracowań monograficznych poszczególnych twórców współczesnych, opartych na solidnej bazie źródłowej i archiwalnej[8]. W tym miejscu wystarczy przywołać chociażby przywróconego polskiej historii sztuki, poprzez opublikowaną w 2016 roku przez Annę Rudek-Śmiechowską, monografię sylwetki artystycznej Władysława Teodora Bendy, który w USA na stałe zamieszkał w 1898 roku[9]. Ten urodzony w 1873 roku w Poznaniu (wówczas w zaborze pruskim) wszechstronnie uzdolniony twórca, którego ojciec – Szymon, był uznanym pianistą i dyrygentem, a ciotka Helena Modrzejewska wybitną polską aktorką, uznawany jest za jednego z najznamienitszych artystów w dziejach sztuki w Stanach Zjednoczonych[10]. Jedenaście lat wcześniej, w 2006 roku ta sama autorka, na seminarium magisterskim z zakresu historii sztuki polskiej na emigracji, prowadzonym przez niżej podpisanego, w Katedrze Kultury Artystycznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego obroniła pracę magisterską pt. Stowarzyszenie Artystów Polskich w Ameryce 1981-1997[11], która obecnie w tłumaczeniu na język angielski przygotowywana jest do publikacji w postaci opracowania monograficznego. Jej fragmenty, w formie artykułu pt. Stowarzyszenie Artystów Polskich w Ameryce (PASS) opublikowane zostały w 2007 roku w toruńskim „Archiwum Emigracji”[12]. To polskie stowarzyszenie artystów stanowiło wówczas w Nowym Jorku, znaczące środowisko twórcze, skupiające najwybitniejszych plastyków, którzy na fali wyjazdów z Polski, związanych z wprowadzeniem stanu wojennego, osiedlili się w Nowym Jorku.

Prawdziwą falę polskich twórców, którzy przyjechali do Ameryki Północnej po 1945 roku, tworzyli przede wszystkim uchodźcy wojenni. Często przeszli wszystkie fronty drugiej wojny światowej, obozy jenieckie, obozy pracy przymusowej oraz obozy dla dipisów[13]. Przykładem takiego artysty w Stanach Zjednoczonych jest Stanisław Szukalski, którego  twórczość doczekała się już kilku poważnych opracowań naukowych[14]. Również współcześni polscy artyści plastycy, którzy wyemigrowali do USA na fali wydarzeń 1968 roku, a następnie na fali emigracji solidarnościowej lub w czasie stanu wojennego – jak (przywołani – jako ci najbardziej znani twórcy) Ryszard Horowitz, Rafał Olbiński[15], Dawid Kuraciński, Krzysztof  Wodiczko, Jan Sawka i którzy obecnie tworzą (lub tworzyli do niedawna) w Stanach Zjednoczonych – czekają na naukowe opracowania ich twórczości.

Oddzielną grupą twórców polskich i polskiego pochodzenia działającą w Stanach Zjednoczonych – są architekci, tak starszego jak i młodszego pochodzenia. Obszar dokonań twórczych i artystycznych, będący ich dziełem – również czeka na pełne rozpoznanie i zwartościowanie. Pierwszego, naukowego opracowania doczekała się działalność architektoniczna Jerzego Szeptyckiego w Stanach Zjednoczonych, w książce pióra Andrzeja Kazimierza Olszewskiego i Ireny Grzesiuk-Olszewskiej, wydanej w 2000 roku pt. Szeptycki i jego kościoły w Ameryce[16]. Ci sami autorzy zainteresowali się również polskimi rzeźbiarzami w USA, czego owocem jest opublikowany w 2008 roku album pt. Andrzej Pityński – rzeźba, poświęcony twórczości jednego z najbardziej aktywnych w Stanach Zjednoczonych polskich rzeźbiarzy współczesnych[17]. Ale – na rozpoznanie osiągnięć w zakresie projektowania artystycznego a także dokonań twórczych w obszarze rysunku, fotografiki i rzeźby, czeka twórczość interesującego nas z racji obecnej wystawy zorganizowanej w Warszawie przez Fijewski & Sienkiewicz Gallery – Bolka Ryzińskiego.

Liczbę polskich artystów plastyków, którzy po 1945 roku znaleźli się w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej, w tym między innymi w Nowym Jorku, Chicago, Los Angeles i San Francisco, można dzisiaj szacować (z dużym marginesem) na około trzysta nazwisk. W Stanach Zjednoczonych, od 1945 do 2017 roku przebywało (zwłaszcza czasowo) wielu artystów polskich, którzy nie czuli się szczególnie związani z Ameryką Północną. Po krótszym czy też dłuższym okresie przenosili się do Europy lub wyjeżdżali na inne kontynenty[18]. Takim artystą był chociażby Andrzej Strumiłło, który w latach 1982-1984 przebywał w Nowym Jorku, gdzie w wyniku wygranego konkursu piastował stanowisko kierownika pracowni graficznej przy sekretariacie Organizacji Narodów Zjednoczonych. Nie zdecydował się jednak pozostać w USA. Powrócił do Polski – do swojej pracowni w Maćkowej Rudzie[19]. Wiele dzieł polskich artystów, które w Stanach Zjednoczonych powstawały szczególnie od początku lat 80. XX wieku, znajduje się obecnie w prywatnych jak i instytucjonalnych zbiorach i galeriach sztuki. Najważniejsze zbiory sztuki polskiej w Ameryce, co do ich zawartości i jakości, to przede wszystkim kolekcje prywatne[20]. Najciekawszą jest kolekcja Andrzeja Kendy[21], byłego prezesa nieistniejącej już organizacji polsko-amerykańskich artystów-plastyków: Polish American Artists Society (PAAS)[22]. Równie ciekawe zbiory dzieł polskich artystów współczesnych posiada w swojej kolekcji naukowiec Piotr Chomczyński, architekt Bogdan Klisiewicz, biznesmeni Jacek Blacha i Marian Majchrzak oraz programista w centrali Microsoftu Ryszard Kott[23].

Również w czasie w czasie drugiej wojny światowej, zaczęło kształtować się polskie środowisko plastyków w Kalifornii. Na Zachodnim Wybrzeżu tworzyli, m.in.: Stefan Mrożewski, Tamara Łempicka, Stanisław Szukalski, Walter Władysław Zawojski i Leon Kawecki. Do San Francisco w 1953 roku przyjechała Hanna Gordziałowska-Weynerowska „Kali”, uczestniczka ruchu oporu i powstania warszawskiego[24].

Pierwszą, i nadal istniejącą i prężnie działającą formacją artystyczną polskich plastyków w Los Angeles, jest powołana w 1980 roku grupa artystyczna Krak, która obecnie nosi nazwę KrakArt Group. Z grupą tą, na początku XXI wieku nawiązał kontakt Szymon Bojko, pracujący wówczas nad ostatecznym kształtem swojej książki o polskich artystach w Stanach Zjednoczonych. Według wykazu w archiwum grupy Krak, w latach 1981-2006, członkami grupy byli:  Czesław Banasiewicz, Łukasz Bogucki, Kika Bukowska, Henryk Bukowski, Czesław Czapliński, Kinga Czerska, Kasia Czerpak-Węglińska, Monika Chmielewska, Anna Gajewska, Barbara Gawrońska, George Feiner, Joanna Fodczuk, Hanna Iglikowska, Andrew Kolodziey, Leonard Konopelski, Maria Leja, Monika Malewicz, Tomasz Misztal, Waldemar Mitrowski, Józef Palmer, Barbara Paleta, Ryszard Piotrowski, Matthew Pomaski, Artur Popek, Bona Radomska, Yola Shani, Jan Skowron, Ewa C. Swider, Monika Sledzinska, Marek Stabrowski, Adam Styka, Jerzy Siwiec, Wojciech Szaszor, Jan Sytnik, Marysia Toporowicz, Natalia Witkowska, Witold Vito Wójcik. W 1986 roku do artystów plastyków dołączyli polscy poeci mieszkający na Zachodnim Wybrzeżu Stanów Zjednoczonych, jako Krak Poetry Group, którą tworzyło (w różnych okresach) kilkunastu artystów: Kazimierz Cybulski (Alhambra), Anna Gajewska (Los Angeles), Ania Gregorek (Santa Monica), Jerzy Gregorek (Santa Monica), Kamir Helminski (Santa Cruiz), Andrew Kolodziey (Hollywood), Elizabeth Libel (N. Hollywood), Anna Ptaszyńska-Wiktorowska (Newport Beach), Anne Strakacz-Appleton (Sacramento), Janusz Supernak (San Diego), Konrad Tademar (Hollywood) i Caria Tomczykowska (San Francisco)[25]. Wspólnym rysem charakteryzującym Grupę, jest jej akademickie, solidne, profesjonalne przygotowanie: ukończone dobre, uznane uczelnie artystyczne, różnorodność szkół estetycznych i archetypów. Polscy artyści w Los Angeles, „rysują się, pisał na początku XXI wieku Szymon Bojko, jako wrażliwe estetycznie jednostki obdarzone ładunkiem energii. Przestrzennie oddaleni od siebie. Być może niekiedy towarzysko samotni. Rozproszeni, wrastający w nowe kulturowo, obyczajowo i językowo otoczenie. Wnoszą do niego własną tożsamość, wartość, zachowania. Także temperamenty i inteligencję”[26]. Artyści ci, wytworzyli „mocny rdzeń, emanujący na zewnątrz. (…) Są pośród nich indywidualności autorskie, ostro zarysowane – dające się rozpoznać. W pracach polskich artystów z Kalifornii widoczna jest obecność awangardy europejskiej, co wydaje się naturalne, z racji akademickich doświadczeń zdobytych na polskich uczelniach. Ale na płótnach polskich artystów w Los Angeles, widoczne jest samodzielne przeżycie amerykańskiej awangardy, w tym abstrakcyjnego ekspresjonizmu Marka Rothki, Willema de Kooninga i Jacksona Pollocka, a także echa malarskich fotomontaży Roberta Rauchenberga.

Dla badacza i konesera sztuki, zainteresowanego polską sztuką na emigracji, jednym z najważniejszych zadań „na dzisiaj” jest odzyskanie dla dziejów XX i XXI-wiecznej sztuki polskiej tych artystycznych osiągnięć, które powstały na ziemi amerykańskiej w pracowniach polskich artystów. Do tej grupy twórców należy Bolesław Ryziński – artysta wszechstronnie uzdolniony, o wielkim dorobku projektowym w zakresie architektury i niezwykle interesujących, indywidualnych rozwiązaniach w zakresie technik jak i form plastycznych – tak w malarstwie i rysunku, jak i w fotografii oraz przestrzennych formach rzeźbiarskich.

prof. dr hab. Jan Wiktor Sienkiewicz

 

[1] Za: O firmie — Bolek Ryzinski, stan z 15 lipca 2022.

[2] Szeroko o tym problemie w polskiej historii sztuki oraz o stanie badań nad polską sztuką poza Polską w XX w., w najnowszym, najbardziej aktualnym w polskiej literaturze stanie badań na ten temat: J.W. Sienkiewicz, Plastyka polska na emigracji, (w:) Polska emigracja polityczna 1939-1990. Stan badań, pod red. S. Łukasiewicza, Warszawa 2016, s. 145-189.

[3] Pierwsze w powojennej Polsce, uniwersyteckie wykłady monograficzne oraz seminaria poświęcone sztuce polskiej na emigracji po 1939 r., wprowadziłem do programu Instytutu Historii Sztuki Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w 1993 r. Por.: http://www.home.umk.pl/~janwikt1/index.php/dydaktyka, stan z 1 listopada 2017.

[4] http://www.world-art.pl/, stan z 15 lipca 2022.

[5] http://www.home.umk.pl/~janwikt1/, stan z 15 lipca 2022.

[6] Sz. Bojko, Z polskim rodowodem. Artyści polscy i amerykańscy polskiego pochodzenia w sztuce Stanów Zjednoczonych w latach 1900–1980, Toruń 2007.

[7] Cz. Czpliński, The Styka Family Saga: Saga Rodu Stykow, Bicentennial Pub. Corp., 1988.

[8] Równocześnie na rynku księgarskim pojawiły się takie wydawnictwa ogólne i katalogowe, towarzyszące m.in. wystawom, jak: Cz. Czapliński, Polacy w Ameryce – 400 lat, Warszawa 2010. Katalog Czaplińskiego towarzyszył zorganizowanej nieistniejącym obecnie Muzeum Wychodźstwa Polskiego im. Ignacego Jana Paderewskiego w budynku Podchorążówki w Łazienkach Królewskich w Warszawie, w listopadzie 2010 r., wystawie dokumentującej obecność Polaków w Stanach Zjednoczonych. Ilustrowała ona jak istotny wkład wnieśli Polacy w tworzenie oblicza kontynentu po drugiej stronie Oceanu Atlantyckiego. Znalazło się na niej ponad 100 zdjęć z kolekcji Czesława Czaplińskiego, światowej sławy fotografa i dziennikarza, który od blisko czterdziestu lat dokumentuje życie rodaków w Stanach Zjednoczonych. Na wystawie pokazano zdjęcia ponad siedemdziesięciu wybitnych Polaków. Pojawiły się takie postaci jak: Jerzy Antczak – reżyser, Stanisław Barańczak – poeta, Andrzej Brycht – pisarz, Zbigniew Brzeziński – politolog, Piotr Chomczyński – biochemik, wynalazca, Andrzej Czeczot – artysta grafik, Elżbieta Czyżewska – aktorka, Andrzej Dudziński – artysta grafik, Wojciech Fangor – malarz, Wojciech Fibak – tenisista, kolekcjoner, Janusz Głowacki – pisarz, Ryszard Horowitz – fotograf, Mark Kac – matematyk, Janusz Kapusta – ilustrator, malarz, Tymoteusz Karpowicz – poeta, prozaik, Jerzy Kosiński – pisarz, Jan Kott – krytyk, teoretyk teatru, Ewa Kuryluk – malarka, pisarka, Daniel Libeskind – architekt, Bogusław Lustyk – malarz, Lech Majewski – reżyser, pisarz, poeta, malarz, Czesław Miłosz – poeta, Jan Nowak-Jeziorański – Dyrektor Radia Wolna Europa, Rafał Olbiński – grafik, malarz, Andrzej Pityński – rzeźbiarz, Zbigniew Rybczyński – reżyser filmowy, Jerzy Skolimowski – reżyser, malarz, Leopold Tyrmand – pisarz, Michał Urbaniak – muzyk jazzowy, Aleksander Wolszczan – astronom. Cz. Czapliński tak wówczas komentował wystawę: „fotografuję Polaków i Amerykanów polskiego pochodzenia, którzy mieszkają w Stanach Zjednoczonych. Wielu z nich, niestety, już nie żyje, ale zostawili po sobie wielki dorobek, często jeszcze słabo znany w Polsce. Czas aby to się zmieniło.”, stan z 1 listopada 2017.

[9] A. Rudek-Śmiechowska, Twórczość artystyczna Władysława Teodora Bendy (1873-1948) jako zapis polsko-amerykańskiej historii, praca doktorska napisana pod kierunkiem prof. dr. hab. Andrzeja Kazimierza Olszewskiego. Recenzenci: dr hab. Agnieszka Bender, prof. UKSW i prof. dr hab. Jan Wiktor Sienkiewicz (UMK). Praca obroniona w Katedrze Historii Sztuki i Kultury UMK, 12 maja 2014 r., mszps Biblioteka Uniwersytecka w Toruniu.

[10] A. Rudek-Śmiechowska, Władysław Teodor Benda. Życie i twórczość polsko-amerykańskiego ilustratora i twórcy masek, Kraków 2016.

[11] Autorka prowadzi stronę poświęcona polskim artystom w Ameryce: https://smiechowska.wordpress.com/tag/artysci-polscy-w-usa/, stan z 15 lipca 2022.

[12] A.B. Rudek, Stowarzyszenie Artystów Polskich w Ameryce (PASS) , „Archiwum Emigracji”, z. 1, t. 9/2007, s. 188-195.

[13] Por.: Artyści Andersa. Continuità e novità, wyd. III, Warszawa 2016. Tam wiele nazwisk artystów, którzy po zakończeniu drugiej wojny światowej, różnymi drogami: z Europy lub z krajów Środkowego Wschodu czy też z Afryki wyjechali do USA, Kanady i Argentyny.

[14] L. Lameński, Stach z Warty Szukalski i Szczep Rogate Serce, Lublin 2007; Szukalski: teksty o sztuce i wypowiedzi polemiczne oraz korespondencja z lat 1924-1938, pod red. L. Lameńskiego, Lublin 2017; D. Chudzicka, Od modernizmu w kierunku ekspresji narodowej tożsamości. Wokół koncepcji sztuki Stanisława Szukalskiego (1893 – 1987) / From Modernism Towards The Expression Of National Identity. Around Stanislaw Szukalski’s Concept Of Art, Warszawa 2017.

[15] W kwietniu 2013 r. w Instytucie Historii Sztuki Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Izabela Gabrielson obroniła rozprawę doktorską, która stanowiła jak do tej pory pierwsze naukowe ujęcie dorobku artystycznego Rafała Olbińskiego. Rafał Olbiński. Twórczość w dziedzinie grafiki użytkowej i malarstwa w latach 1969–2005, praca doktorska powstała pod kierunkiem prof. dr. hab. Andrzeja Kazimierza Olszewskiego, mszps, UKSW. Patrz: http://naukairozwoj.uksw.edu.pl/doktoraty (dostęp 28 VIII 2013).

[16]I. Grzesiuk-Olszewska, J. Szeptycki i jego Kościoły w Ameryce, Dyleston 1989; A. Olszewski, I. Grzesiuk-Olszewska, J. Szeptycki i jego Kościoły w Ameryce/ Szeptycki and his churches in America, Warszawa 2000. A. Olszewski, I. Grzesiuk-Olszewska, J. Szeptycki i jego Kościoły w Ameryce, Dyleston 1989.

[17] I. Grzesiuk-Olszewska, A. Olszewski, Andrzej Pityński. Rzeźba, Warszawa 2001. Zwieńczeniem badań nad sztuką Pityńskiego, była zorganizowana w terminie od 1 lipca do 30 sierpnia 2017 r. w Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego w Warce (wraz z Narodowym Centrum Kultury), wystawa pt. Mistrz Pityński, w ramach obchodów jubileuszu 50-lecia tegoż muzeum. Ekspozycja rzeźb Pityńskiego wpisana została w wieloletni cykl wystaw organizowanych przez muzeum w Warce, poświęconych twórczości Polaków tworzących w USA. Na ekspozycji pokazano miniatury, szkice i modele rzeźbiarskie do pomników, kolekcję rzeźby kameralnej, medale, fotografie, a także rysunki. Por.: http://tv.warka.pl/kultura/otwarcie-wystawy-rzezby-andrzeja-pitynskiego-w-warce-1-lipca-2017/, stan z 15 lipca 2022.

[18] Na polu przybliżania szeroko rozumianej polskiej kultury poza Polską – w tym szczególnie w Ameryce Północnej, ważną rolę odgrywa prowadzona przez Joannę Sokołowską-Gwizdka, strona Polska kultura poza krajem: Culture Avenue: http://www.cultureave.com/category/galeria-sztuki/, stan z 1 listopada 2017.

[19] „Na Manhattanie, mówił artysta, mogłem skonfrontować doświadczenia z podróży po Azji ze światem koncentracji kapitału, energii, dynamicznych procesów. Obserwowałem społeczeństwo doskonałej organizacji, wielkiej wydajności i nieograniczonej konsumpcji. Raz zadałem sobie absurdalny trud – zrobiłem wycieczkę po sklepach i policzyłem wszystkie oferowane modele szczoteczek do zębów. W ciągu jednego dnia doszedłem do 120. Czy to nie szaleństwo? A jednak Nowy Jork mnie fascynował, poznałem tam ciekawych ludzi, zrobiłem 11 tysięcy zdjęć”. Za: http://culture.pl/pl/tworca/andrzej-strumillo, stan z 15 lipca 2022.

[20] Por.: Cz. Czapliński, Kolekcje sztuki polskiej w Ameryce/Polish Art Collections in America, Warszawa-Nowy Jork 2005.

[21] Artysta, marszand i kolekcjoner polskiej sztuki. Od 1981 r. mieszka i tworzy w Nowym Jorku.

Ukończył Akademię Sztuk Pięknych w Krakowie pod kierunkiem profesorów Jerzego Nowosielskiego (malarstwo) i Włodzimierza Kunza (grafika). Jego prace charakteryzuje minimalizm i geometryzacja przestrzeni obrazu. Od początku lat 70. XX w. brał udział m.in. w 3. Międzynarodowym Biennale Grafiki w Krakowie (1970, Polska), 12. Międzynarodowym Salonie Paris-Sud (1971, Francja), „Polish Printmakers’ 72” w Melbourne (1972, Australia), wystawie w „Arsenal Gallery” w Nowym Jorku (1986, USA),Narodowej Galerii Sztuki „Zachęta” w Warszawie (1991) oraz w wielu zbiorowych prezentacjach w amerykańskich galeriach. Indywidualne ekspozycje miały miejsce m.in. w austriackiej „Galerie Am Grillhof” (1978), w nowojorskiej „Margot Gallery” (1983) i „PAAS Gallery” (1987) oraz w krakowskiej „Galerii M. Gołogórskiego” (2005). Jego dzieła znajdują się m.in. w Muzeum Sztuki Współczesnej w Osace (Japonia) i kolekcjach prywatnych m.in. Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Francji, Niemczech. Należy, o czym już wspominaliśmy, do założycieli Polish American Artist Society (PAAS). Został pierwszym prezesem tej organizacji (od 1986 r.). Był również dyrektorem artystycznym „PAAS Gallery” w Nowym Jorku (1986-1997); zorganizował ponad 130 wystaw zbiorowych i kilka indywidualnych. Członek Związku Polskich Artystów Plastyków (od 1970 r.) i Polskiego Instytutu Naukowego („Polish Institute of Arts and Science of America”, od 1988 r.). Jego zbiory polskiej sztuki liczą ponad 70 obrazów, wśród których przeważają prace z lat 60. i 70. XX wieku. Za: http://www.polishartworld.com/artist/id/67.html, stan z 15 lipca 2022.

[22] Za: http://www.dziennik.com/publicystyka/artykul/wybralem-ameryke-andrzej-kenda-nie-tylko-pieniadze. O PASS pisała: A. Rudek, Stowarzyszenie Artystów Polskich w Ameryce (PASS) , „Archiwum Emigracji”, z. 1, t. 9/2007, dz. cyt.

[23] Por.: http://www.newsweek.pl/kultura/wiadomosci-kulturalne/kolekcjoner-ludzi,15573,1,1.html, stan z 15 lipca 2022.

[24] Malarka po odrzuceniu postkubistycznej stylizacji, w swoich kompozycjach tworzonych w Stanach Zjednoczonych zwróciła się ku tradycji szkoły Pruszkowskiego i klimatu dzieł artystów z Bractwa Św. Łukasza.

[25] Por. zaproszenie na wieczór „Love poems and not only”, Magicopolis Theatre, Santa Monica, 9 maja 2001. Wydarzenie wsparte przez Konsulat Generalny RP w Los Angeles i Helena Modjeska Art And Clube w Los Angeles oraz Magicopolis Theatre w Santa Monica. Także: Zaproszenie na: 3rd Polish Art Festival Poetry and Music Confrontations „Krak & Omsky”, 1 czerwca 2003, Modern Art Gallery, Los Angeles. Udział wzięli: Anna Gajevska, Aniela Gregorek, Elizabeth Libel, Jerzy Gregorek, Andrev Kolodziey i Tomasz Tademar Wilk.

[26] Sz. Bojko, Krak. Grupa artystów z polskim rodowodem wchodzi na scenę europejską, „Format” 2010, nr 58, s. 92.

Kontakt

Masz jakiekolwiek pytanie wyślij wiadomość.

Wysyłanie

 Copyright © Be Art 2015. All Right Reserved. Developed by Karol Sz.

 

Polityka Prywatności

 

Narzędzia ochrony prywatności

 
   
lub

Zaloguj się używając swojego loginu i hasła

lub     

Nie pamiętasz hasła ?

lub

Create Account